Is Brummen niet langzamerhand te klein

GEMEENTE BRUMMEN - Wethouder Ine van Burgsteden (financiën) stuurde deze maand namens het college een brief naar de raadsleden, waarin ze de penibele financiële situatie van Brummen analyseerde. Het Brummens Weekblad besteedde daaraan vorige week aandacht. Opvallend in deze raadsbrief is de grote passage besteed aan de consequenties van de omvang van de gemeente. De vraag die zich opdringt: is Brummen zo langzamerhand niet te klein geworden voor het uitvoeren van alle taken die onder meer door decentralisaties op haar bordje terecht zijn gekomen.

Op de ranglijst van de grootte van gemeenten, verkeert het bijna 21.000 inwoners tellende Brummen in de achterhoede. Van de 355 gemeenten zijn er maar 85 kleiner dan Brummen. De gemiddelde gemeentegrootte is in 2020 gestegen tot 49.000 inwoners.

Gevolgen

Dat klein zijn heeft gevolgen voor de gemeentelijke organisatie. Op het salaris van ambtenaren bijvoorbeeld. Hoe groter de gemeente, hoe hoger het salaris van de best betaalde medewerker: de burgemeester. De gemeentesecretaris is nummer twee in de salaris hiërarchie. Ambtenaren verdienen minder dan de gemeentesecretaris. Zo kan het komen dat een ambtenaar in een grote gemeente meer verdient dat zijn collega in een kleine, ook al doen ze hetzelfde werk. Ook zijn er in grotere gemeenten vaak meer doorgroeimogelijkheden. Ambitieuze ambtenaren worden daarom geprikkeld om in een grotere gemeente te werken. Al zal voor anderen de charme van een kleine gemeente of een breder takenpakket zwaarder wegen.

Nagenoeg dezelfde taken

Daarbij moet een kleine gemeente nagenoeg dezelfde taken uitvoeren dan een grote. Minder in volume, maar ook met minder ambtenaren. Die medewerkers moeten een brede kennis vergaren om op meerdere terreinen inzetbaar te zijn. Dat kan koste gaan van verdieping; specialisme. Kwetsbaarheid ontstaat als specifieke kennis slechts bij één of twee medewerkers aanwezig is. Bij ziekte bijvoorbeeld ontstaan al snel problemen.

Grote ambities

In de praktijk kan Brummen haar reguliere taken aan. Maar de gemeente heeft grote ambities, die een hoge mate van ambtelijke inzet vragen én specifieke kennis. En daaraan schoot het tekort. Van Burgsteden schrijft: ‘Er is veel tijdelijke inhuur nodig geweest van kennis en expertise die we als kleine gemeente niet in huis (willen en kunnen) hebben.’ Voor de opgaves in Eerbeek springt de provincie nu ook bij met menskracht, kennis en geld.

Taken lokaal uitvoeren

Een ander aspect is Brummen heeft besloten op diverse terreinen om taken (weer) lokaal uit te gaan voeren. Dat geldt bijvoorbeeld voor taken op het gebied van de Participatiewet (eerder bij Apeldoorn), de salarisadministratie (uit Voorst) en de Werkvoorziening uit Delta. Daarnaast is ervoor gekozen om de uitvoering van het sociaal domein zoveel mogelijk zelf uit te voeren. Door dit soort keuzes is de organisatie gegroeid van 126 fte in 2015 naar 155 fte in 2019. Tegelijkertijd is er 7 ton bezuinigd op de organisatiekosten. De uitvoering kan in een normale situatie goedkoper zijn dan bij uitbesteding. Maar bij als langdurige ziekte of arbeidsconflicten stijgt risico op meerkosten snel. Ook hier geldt dus weer: een kleine organisatie is aanzienlijk kwetsbaarder dan een grote. In de raadsbrief worden verder geen consequenties verbonden aan de constateringen. Het feit dat ze zo uitvoerig beschreven worden, lijkt er evenwel op te duiden dat binnen het college ook uitvoerig gesproken is over de houdbaarheid van een gemeente met 21.000 inwoners.