Mag eeuwigdurende lening eeuwig duren?

ZUTPHEN - Aan alles komt een eind moeten ze bij Alliander hebben gedacht toen het bedrijf ruim een jaar geleden een punt zette achter geldleningen met de gemeente Apeldoorn, Brummen en Rheden. Volgens de overeenkomt mag de lening alleen worden afgelost “als partijen dat overeenkomen” en de gemeenten voelen daar niets voor. Brummen leende in 1997 1.865.800 gulden en ontvangt jaarlijks 84.666 euro rente. Dat bedrag kan de gemeente niet missen. Dus daagden de drie gemeenten het energiebedrijf. De rechter moest maar bepalen of eeuwigdurend ook echt eeuwig duurt.

Vrijdag 7 oktober zijn partijen met een groot gezelschap naar de rechtbank in Zutphen gekomen. Twee advocaten van de gemeente Apeldoorn worden gesteund door een zevental ambtenaren van de gemeenten. Voor Alliander schuiven drie advocaten aan en zij krijgen eveneens steun van zeven medewerkers. Op de tafel van de rechtbank liggen vuistdikke dossiers. Kortom, er is niet op de kleintjes gelet want het gaat om een principe: is een eeuwigdurende lening eeuwigdurend.

Eenvoudige zaak

Voor de gemeenten is het een vrij eenvoudige zaak. De lening mag alleen worden afgelost als partijen dat overeenkomen. Zo staat het in de leningsovereenkomst. Eenzijdig aflossen, ook als Alliander een opzegtermijn hanteert, is dus niet aan de orde.

De juristen van Alliander nemen veel meer tijd. Ze wijzen naar de bedragen van Kyoto en Parijs, leggen uit waarom meer elektriciteit gebruikt gaat worden en weiden uit over de vele miljarden die de komende jaren geïnvesteerd moeten worden in het elektriciteitsnetwerk. De energietransitie vergt een forse inspanning van het energiebedrijf en daar is veel geld voor nodig. Daarom moet Alliander, mede op verzoek van de aandeelhouders, goed op de eigen kosten passen. Daarom wil het van leningen met een jaarlijkse rente van tien procent af.

Veel veranderd

Een tweede argument is dat sinds 1997 veel is veranderd. Waren toen netbeheerder en energieleverancier nog één bedrijf, in 2008 is met de splitsingswet de lucratieve energieleverancier zelfstandig verdergegaan. Alliander moet het geld verdienen met tarieven die door de toezichthouder worden vastgesteld. De taak die de komende jaren voor de netbeheerder wacht is immens. Er wordt zelfs gesproken met de staat over een of andere vorm van deelneming of financiering van die transitieklus.

Niet zo klip en klaar

Voor de rechtbank was het allemaal niet zo klip en klaar. Op de vraag “Is er ook iemand in de zaal die de overeenkomst in 1997 heeft opgesteld?” ging geen vinger omhoog. “Of er ook juristen bij betrokken zijn geweest” werd met een “waarschijnlijk wel” geantwoord. Maar de vraag “waarom staat er wat er staat” vond het juristentrio niet zo relevant. Alliander was een ander bedrijf geworden, de tijden zijn veranderd en dus is het redelijk dat ook oude afspraken worden herzien.

De rechtbank stapelde de vragen voor het energiebedrijf op. “Is er wel een financiële noodzaak? Het blijkt niet uit de cijfers die zijn overlegd.” En “Hoe is u de wens om de regels te veranderen eigenlijk overgebracht.” “Als een voldongen feit,” vertelde de gemeente. “Ons is verteld dat er een opzegtermijn zou worden aangehouden dat dat dan het geld zou worden teruggestort. En dat gebeurde.”

Voor de gemeenten was er geen andere weg dat een juridische procedure starten. De rechtbank had deze gang van zaken ook al uit de stukken begrepen en vroeg zich meteen af of het ook niet anders had gekund.

Naar de gang

De rechtbank vroeg zich hardop waar het nu eigenlijk over ging. “Tien procent rente is bij een inflatie van veertien procent niet zoveel. En op basis diezelfde inflatie werd de gemeenten het idee voorgelegd om het geld waardevaster te beleggen. Misschien kan de lening omgezet worden in aandelen die dividend uitkeren. Elektriciteit heeft toekomst.

Met al die opmerkingen van de rechtbank gingen de partijen de gang op om nog te bezien of het toch niet anders kon. Ze hadden daar amper een kwartier voor nodig en bij hervatting van de zitting bleek dat Alliander en gemeenten het nog eens gaan proberen. Ze willen proberen in drie maanden tot een voor alle partijen passende oplossing te komen. “Lukt dat niet, dan zien we u hier volgend jaar weer terug,” concludeerde de rechtbank.