Water in sprengen en beken blijft stromen

Waterschap Vallei en Veluwe: geen typisch plaatselijk verschijnsel

EERBEEK - Dat de Eerbeekse Gravinnebeek dit voorjaar plotseling weer water ging geven, leidde toen tot opgetogen reacties. Dat het water nu, maanden later, nog steeds over de waterval van het voormalige Kerstens molentje stroomt, leidt eveneens tot verbazing. Is er sprake van een kentering?

Een groep vrijwilligers van IVN heeft zich jarenlang ingespannen om de Gravinnebeek van de ondergang te redden. De bedding van de spreng, die nauwelijks nog zichtbaar was, werd schoongemaakt. Vooral de sprengkop verkeerde in een zorgelijke staat. Deze was in de loop van jaren verstopt geraakt. Het aanbrengen van een nieuwe drain gaf een merkbare verbetering. Resultaat: over een traject van enkele honderden meters stond er weer een bescheiden laagje water in de spreng. Als het meezat, want vorig jaar kwamen veel sprengen en beken in de wijde omgeving vrijwel droog te staan. Een aantal droge zomers achter elkaar was hier debet aan.

Die situatie is afgelopen voorjaar duidelijk veranderd. Niet alleen de Gravinnebeek stroomt volop. Dat is ook het geval met de Eerbeekse beek. En wie regelmatig het gebied rond de sprengkoppen van de Loenense beek bezoekt, weet dat de voormalige zwemvijver op het landgoed Groenouwe al geruime tijd tot de rand is gevuld.

Natte winter, weinig verdamping

Dit alles is geen plaatselijk verschijnsel, legt Maarten Veldhuis van het Waterschap Vallei en Veluwe uit. ‘Je ziet het op meer locaties op de Veluwe.’ Hij legt een verband met relatief veel neerslag in 2021 en de afgelopen winter en geringe verdamping in die periode. ‘Er is sprake van een vertraagd, positief effect. Een overschot aan regenwater zorgt voor iets hogere grondwaterstand op sommige flanken van de Veluwe in vergelijking met de afgelopen jaren. Het heeft tot gevolg dat sommige sprengkoppen na verloop van tijd weer water gaan geven.’

Het gaat hierbij niet alleen om de regen die hier ter plaatse valt. Ook het water dat op hogere delen van de Veluwe valt, vindt z’n weg naar de randen van het gebied. Veldhuis: ‘De Veluwe kent een unieke bodemstructuur dat in de voorlaatste ijstijd is gevormd. Kleilagen zijn toen scheef komen te liggen in de stuwwal, waardoor in deze regio water naar de flanken wordt gedrukt en vervolgens aan de oppervlakte komt. Dit water gebruikte men om watermolens van te laten draaien, men groef daarvoor dan sprengenbeken.’

Of het oppompen van water door de papierfabrieken en Vitens ook invloed heeft, gaat onderzocht worden door de provincie, aldus Maarten Veldhuis. ‘Die invloed is er zeker, denken we. Maar hoe groot dat effect is in bepaalde gebieden, moet nader onderzocht worden.’

Klompenpad voltooid

Terug naar de Gravinnebeek. Sinds het water weer stroomt hebben de vrijwilligers van de IVN de beek vrijgemaakt tot honderd meter voorbij de waterval waar ook ooit de molen van Kersten stond. ‘We stoppen hier, we gaan niet de aansluiting op de Eerbeekse beek herstellen,’ zegt Jos Rouland van IVN. ‘Want dat zou betekenen dat het water via de Eerbeekse beek wegvloeit uit het gebied. Dat willen we niet, dat zou alleen maar tot verdroging leiden. Ook het Waterschap en de eigenaresse van het landgoed zijn hierop tegen.’

Inmiddels is het klompenpad door het buitengebied van Eerbeek ook voltooid. De Gravinnebeek en de waterval bij het voormalige Kerstens molentje liggen op de route. Een mooie gelegenheid voor wandelaars en sprengen-watchers om de ontwikkelingen rond het stromende water nauwgezet te volgen.