Paul Opdam: Palet aan activiteiten steeds bonter

INTERVIEW: Het Landschapsnetwerk Brummen bestaat tien jaar. De organisatie beoogt het Brummens landschap sterker te maken, mooier met een grotere biodiversiteit en daarmee toekomstbestendiger. De afgelopen jaren zijn diverse projecten opgezet. Maar er ligt nog veel in het verschiet.

Paul Opdam uit Leuvenheim is man van het eerste uur. Voor zijn pensioen was hij als hoogleraar verbonden aan de universiteit van Wageningen. Daar hield hij zich onder meer bezig de thema’s biodiversiteit, ecologische netwerken, gebiedsontwikkeling en groene infrastructuur.
Opdam: “De aanleiding voor de oprichting was een bewonersbijeenkomst over biodiversiteit. Het bleek dat onder de aanwezigen niet alleen veel kennis aanwezig was, maar ook de bereidheid actief mee te werken aan de verbetering van de kwaliteit van ons landschap. Dat leidde tot de oprichting van de Stichting Landschapsnetwerk Brummen (SLB).”

De vraag was: hoe moet de organisatie zich profileren? Als een luis in de pels van de gemeentelijke overheid. Of als een orgaan dat zou proberen invloed uit te oefenen op beleid. Door ongevraagd en gevraagd advies uit te brengen aan de gemeente. De keus viel op dat laatste.

Dat wil niet zeggen dat de LSB alleen maar zit adviseren richting de gemeente. Het ontwikkelt zelf reeksen van activiteiten. Waarvan waarschijnlijk de meest in het oog springende de uitgave van De Landschapsbiografie was, die in april 2021 verscheen. Een box met daarin onder meer een aantal thematische cahiers over de bijzonderheden van het gebied.
Opdam: “Met deze gratis verspreide box wilden we het bijzondere van de regio onder de aandacht brengen, maar ook de veranderingen waaraan het onderhevig is door ontwikkelingen in de landbouw, klimaatverandering en de schaarste aan grond. En dat op een laagdrempelige manier. Ik denk dat dat gelukt is. De 5.000 beschikbare boxen zijn nagenoeg allemaal bij Brummense huishoudens terecht gekomen. ”

Maar er is meer. LSB is ook betrokken bij de oprichting van de groep De patrijs terug in Brummen! en het Bijenlint in Leuvenheim. Het participeert in het project WaardeVOL Brummen. Dat beoogt het landschap tussen Hall, Oeken en Voorstonden aan te passen aan de klimaatverandering. En dan worden jaarlijks Landschapsgesprekken georganiseerd. Het laatste in november met als thema ‘de groenblauwe dooradering’. Daarin komt veel samen waar de LSB de komende jaren energie gaat steken.

Opdam: “Waar we naar toe willen is natuur inclusieve landbouw gekoppeld aan lokale afzetmarkten. Wil je het landbouwsysteem milieuvriendelijker, robuust en toekomstbestendig maken, dan moet je zorgen dat die groenblauwe dooradering een grote stimulans krijgt. Daarmee bedoelen we het scheppen van een kleinschalig landschap dooradert met houtwallen, slootjes ecologisch beheerde wegbermen en andere natuurlijke landschapselementen. In Brummen is daar bij landbouwers grote belangstelling voor. Maar onze boeren moeten ook hun brood kunnen verdienen. Daarom werken we aan het opbouwen van een lokale markt. In het voorjaar starten we met IJsselmarke, een samenwerkingsverband van lokale agrariërs en bewoners. Met een website, een netwerk van verkooppunten en een groeiend aanbod aan producten willen we ervoor zorgen dat steeds meer lokaal geproduceerd de weg naar de consument vindt. Geweldig als dat lukt.”

Wethouder: Waardevolle organisatie

Wethouder Pouwel Inberg, die onder meer duurzaamheid, klimaat en biodiversiteit in zijn portefeuille heeft is blij met de SLB. “Je kunt er als gemeente alleen maar blij mee zijn als er burgers zijn die tijd en energie willen steken in projecten die de gemeenschap ten goede komen. Zeker als zo’n groep mensen ook nog eens deskundig is. De SLB is zo’n groep. Brummen is landschappelijk gezien een mooie gemeente. Maar op veel plekken kan het echt beter als het bijvoorbeeld gaat om versterking van de biodiversiteit. In 2019 is zo samen met SLB gekeken naar mogelijkheden om het bermbeheer milieuvriendelijker uit te voeren. Als gevolg daarvan zijn we toen gestart met het niet meer klepelen van een aantal bermen, maar gaan maaien waarna het maaisel wordt afgevoerd. Zo krijg je verschraling van die gronden, meer kruiden-en bloemrijkdom en meer insecten.”
Inberg vindt niet dat de SLB zo op de stoel van de beleidsmakers gaat zitten. “Nee. Kijk er kan best wel eens een verschil van mening ontstaan over het beleid, en misschien kunnen wij als gemeente niet alles zo snel uitvoeren als in dit geval het Landschapsnetwerk misschien wel zou wensen. Maar dat kan geen kwaad. Wat telt is dat we door de samenwerking meer bereiken, dan wanneer er geen input zou zijn van een groep als de SLB .”