Noodkreet Eerbeekse veehouder: bestrijd jakobskruiskruid

EERBEEK - Twee van zijn koeien bleken ineens doodziek. De dieren leden onder heftige pijnen. Veehouder Anton Schotpoort uit Eerbeek vermoedde het al, de veearts bevestigde het: de Blonde d’Aquitaine runderen hadden gegeten van het uiterst giftige jakobskruiskruid. Een mooie gele plant, maar in potentie dodelijk voor paarden en koeien.

Anton Schotpoort: “Het gaat je door je ziel om die dieren zo te zien lijden. Maar ik vrees dat ze niet de laatsten zijn die door dit kruid vergiftiging oplopen. Jakobskruiskruid zie je steeds vaker. De planten zijn onder meer door wegbeheerders en natuurorganisatie gezaaid. Het zijn sterke planten die goed gedijen in een schrale bodem en veel insecten lokken. Tot zover niets aan de hand. Maar het probleem is dat het maaibeleid van gemeenten en andere wegbeheerders is gewijzigd. Vroeger werd in juni gemaaid. Dan hadden de planten nog geen zaden gevormd en zaaiden ze dus ook een stuk moeilijker uit. Nu wordt veelal in augustus gemaaid. Dan zijn de planten volgroeid en verspreiden ze ook zaad. Dat kan dus ook in weilanden terecht komen.”

Volgens Schotpoort gebeurt dit uitzaaien dit jaar voor het eerst op grote schaal. “Dat komt omdat we twee hele droge jaren hebben gehad in 2019 en 2020. In de weilanden zijn kale plekken ontstaan; de zoden zijn minder dicht. In een weiland met dichte zoden krijgt het kruid minder kans om uit te groeien, nu is dat wel het geval.”

Bij Schotpoort komt daar nog bij dat hij op zandgrond zit en extensief boert. Hij brengt dus minder kunst- of drijfmest op zijn land dan de gemiddelde veehouder. Daardoor zijn zijn weilanden vrij schraal. En daar houdt het jakobskruiskruid van.

Schotpoort: “Zo komt dus alles samen. Meer verspreiding door anders maaien, droge zomers, schrale grond in mijn geval. Ik ben nu de eerste die gevolgen van de verspreiding van het kruid ervaart. Maar meer melkveehouders of paardenbezitters gaan dit merken. Kijk: in principe eten paarden en koeien dit kruid niet. Maar als het klein is en tussen het gras staat, kan het natuurlijk toch dat bijvoorbeeld een koe iets binnenkrijgt. Dat hoeft maar weinig te zijn. Vijftig gram is al voldoende. Als je weet dat een koe vijftig kilo gras per dag eet.”

Schotpoort doet wat hij kan om het kruid te bestrijden. Hij controleert zijn weilanden, verwijdert het waar mogelijk, maar heeft niet de illusie dat hij alles kan weghalen. Het is ook met angst en beven dat hij zijn dieren in de wei opzoekt. Er zal er toch niet nog een? Schotpoort: “Ik overweeg nu een loonwerker te vragen mijn weilanden in het voorjaar te bewerken met een gif tegen dit kruid. Maar feitelijk wil je dat niet. Het kost bovendien geld. Ik houd koeien als hobby. Ik heb er een stuk of 35. Ik wil onze dieren een goed leven geven, waarin ze zich vrij kunnen bewegen en goed voedsel krijgen zonder allerlei kunstmatige toevoegingen. Ze lopen ook zoveel mogelijk buiten. Dat vind ik mooi. De koe hoort in het Hollandse landschap. Het vlees van de koeien zetten we lokaal af. Rechtstreeks naar de consument. Ik hoop dat we dat alles kunnen blijven doen. Maar dan moeten we wel van dat kruid af.”

Belangrijk is daarom dat provincies, natuurorganisaties en gemeenten is methoden bedenken om de plant te bestrijden. Schotpoort: “Het is net als met de Japanse duizendknoop. Nu aanpakken, anders zitten we in de toekomst met nog meer ellende.”

De twee zieke koeien van Schotpoort hebben het ergste leed achter de rug. Maar het kan nog weken of zelfs maanden duren voordat ze opgeknapt zijn. En dan nog: de leverschade die het jakobskruiskruid bij de dieren veroorzaakt heeft is permanent. En dat betekent dat de koeien minder weerstand hebben als ze een andere ziekte oplopen.