Windmolens in Brummen: lange weg te gaan

BRUMMEN - Brummen heeft (of had) een ambitie. Energieneutraliteit in 2030. Dat wil zeggen dat vanaf dat jaar tenminste evenveel energie binnen de gemeentegrenzen moet worden opgewekt als er wordt verbruikt. Kan dat? Ja, als over negen jaar alle geschikte daken belegd zijn met zonnepanelen, evenals 100 hectare grond en -niet het minste- 46 windturbines zijn geplaatst met een vermogen van 3 Mw elk. Gaat dat lukken? Nee.

Het bleek vorige week bij een zogeheten, digitale gebiedssessie, waarbij geïnteresseerden geïnformeerd werden over de stand van zaken en ook hun mening over diverse onderdelen mochten geven. Met nog negen jaar tot 2030 te gaan is er nog niet kolossaal veel bereikt. Van de 100 hectare aan zonnevelden zijn er nu 9,5 in aanbouw. Nog eens 27 hectare is in voorbereiding, maar wanneer de realisatie plaats gaat hebben is nog niet bekend. De initiatiefnemer praat momenteel met financiers en aannemers. Van de molens staat er nog niet één. En om daarbij te blijven: in de gebiedssessie werd al gesteld dat er nogal wat beperkingen gelden als het gaat om het plaatsen van windmolens. Ze mogen bijvoorbeeld niet te dicht bij woningen en bedrijven staan, de ecologie niet (teveel) schaden, de luchtvaart niet verstoren, de archeologie of de cultuurhistorie niet aantasten. In de gebiedssessie wordt dan ook gesteld dat de Brummen te klein is voor de hoeveelheid windenergie uit de ambitie: “De verschillende onderzoeken tonen aan dat op basis van alle huidige wet- en regelgeving, flora en fauna-afspraken ruimte is voor 25 windmolens van 3MW of 21 windmolens van 5,6MW. Daarmee is er niet voldoende ruimte voor het benodigd aantal windmolens om energieneutraal te worden (46 van 3MW).”

Het is nu nuttig om te weten dat een molen met een vermogen van 5,6 Mw een tiphoogte heeft van 250 meter. De kleinere van 3 Mw zijn 210 meter hoog. Even ter vergelijking. In het ‘Manhatten aan de Maas’ Rotterdam staat het hoogste gebouw van Nederland (zendmasten niet meegerekend). Het is de Maastoren: 165 meter hoog. In Gelderland is de Erasmustoren van de Radboud Universiteit in Nijmegen met 88 meter het hoogste gebouw. Voor wie denkt dat hoog opgaand groen de molens wellicht kan camoufleren: een grote boom is zo’n 25 meter hoog. Bij Huize Empe in Voorst schijnt een Japanse cypres te staan van 30 meter. De hoogste boom van ons land staat in Apeldoorn, een Douglasspar in Kroondomein Het Loo. De circa 150 jaar oude boom heeft een lengte die overeenkomt met één vijfde deel van een 5,6 Mw molen: 50,45 meter.

Er is onderzoek gedaan naar de invloed van windturbines op de waardering van het landschap. Als honderd meter hoge windturbines zichtbaar zijn, ligt de waardering van het landschap binnen 1,5 kilometer van de turbine met een derde lager dan wanneer er geen windturbine zichtbaar is. De verwachting is dat dit effect kleiner is in de minder gewaardeerde landschappen van Laag-Nederland (open en in agrarisch gebruik) en landschappen waar al veel andere gebouwde elementen voorkomen zoals haventerreinen en industriegebieden. Bij goede zichtcondities kunnen windturbines tot op 35 kilometer afstand waarneembaar zijn. Bij gemiddelde condities zijn turbines van 100 meter hoog op tien kilometer matig zichtbaar. Maar door hun formaat, kleur en beweging trekken ze toch de aandacht.

Waar zouden de Brummense molens moeten komen? Een vlekkenkaart toont zoeklocaties. 

Een groot gebied in de zuidelijke punt van Brummen, zeg maar tussen Leuvenheim en Spankeren. Ten zuiden van Eerbeek richting Laag-Soeren is ingekleurd, evenals de uiterwaarden bij Cortenoever en een gebied ten westen van Tonden. En dan zijn er her en der wat kleinere vlekjes als tussen Hall en Oeken, daar waar Brummen grenst aan De Hoven en zuidelijk van de Langedijk bij het Apeldoorns Kanaal.

Niet heel vreemd dat toen de deelnemers aan de gebiedssessie werd gevraagd, waar de molens zouden moeten komen, het meest gegeven antwoord was: ‘ze moeten er helemaal niet komen’. Zij die wel een locatie aangaven, noemden bedrijventerreinen of langs de IJssel/uiterwaarden het meest.  Windmolens zijn niet populair, tenminste niet in de eigen achtertuin. Daar waar plannen een meer vastomlijnd karakter krijgen, is doorgaans massaal protest. In Spankeren bijvoorbeeld kwamen Belangenvereniging Spankeren, Vereniging Soerens Belang, Wijkplatform Dieren-Noordoost, daarbij gesteund door Vereniging Natuurmonumenten in geweer toen bleek dat de gemeente Rheden het gebied kansrijk acht voor het plaatsen van windmolens. Een deelnemer aan de gebiedssessie schreef aan deze krant over de zoeklocatie bij Leuvenheim: ‘Verwoestend voor het landschap en de dieren en dit gaat een enorm groot aantal bewoners van Leuvenheim, Lichtenbeld, Broek, Oeken, Pothof en Brummen centrum raken. Negatieve invloeden op het gebied van licht, geluid en slagschaduw, met mogelijk schadelijke consequenties voor de gezondheid. “ 

Zoveel is duidelijk: zodra plannen meer manifest worden of simpelweg het besef bij inwoners daagt wat hen mogelijk wacht, zwelt het protest aan. 

Intussen lijkt het erop dat degenen die windmolens vrezen hulp krijgen van een kleine roofvogel: de wespendief. Dat blijkt uit een biologische verkenning van onder meer provincie en Regio Cleantech. De beschermde, zeldzame vogel heeft haar belangrijkste broedgebied op de Veluwe. Windmolens vormen -als voor alle vogels- een gevaar voor de wespendief. Resultaat: nieuwe windmolens op de Veluwe zijn in ieder geval tot 2030 niet mogelijk. Verder wordt in het rapport aangegeven dat er in een randgebied tot 8 kilometer om de Veluwe heen sprake is van wettelijke beperkingen voor de plaatsing van windmolens. Bijvoorbeeld zouden molens stopgezet moeten worden, op het momenten dat wespendieven erg actief zijn. Wat ten koste gaat van de opbrengst. Het overgrote deel van de gemeente Brummen valt binnen deze zonering.