Oud zeer ten koste van een echt brede coalitie

Verkenner Gerritsen sprak met de zes Brummense politieke partijen en deelde al na een week zijn advies. Wat hem betreft is een coalitie van Lokaal Belang, GroenLinks, PvdA en D66 de meest kansrijke. Het CDA is geen keuze, want de verliezer van de verkiezingen en inmiddels de kleinste partij. En de winnaar van de verkiezingen Lokaal Belang pruimt de VVD niet, want er schijnt oud zeer te zijn. Ook zijn de liberalen nogal op de centen. Ook niet fijn.

Het smaakt nogal allemaal wrang. Welk oud zeer? En waarom niet op de centen letten in een gemeente die nog maar net onder financieel toezicht van de provincie uit is?

Laten we eens beginnen met Lokaal Belang (LB). Dat is de partij die ook al de grootste werd in 2018, maar zichzelf in een recordtempo decimeerde na een dubbele afsplitsing en waarvan de wethouder Margriet Wartena zich geroepen voelde na een jaartje op te stappen. Bleef over een éénmansfractie in de persoon van Luuk Tuiten, die rest van periode in zijn eentje uitzat. Uitzat inderdaad, want LB was onzichtbaar in de raad. Voerde geen oppositie, maakte geen beleid, volgde de weg van de minste weerstand. En had overigens ook nauwelijks achterban. Luttele dagen voor de deadline verstreek, schreef de partij zich in voor de verkiezingen met een magere lijst met zeven namen. Tuiten als lijsttrekker, terwijl hij eerder riep dat het stokje doorgegeven moest worden. Duwer zou zijn functie op de lijst zou worden. De echtgenotes van Tuiten en kandidaat Marius Mennink waren nodig om tot het povere aantal van zeven te komen.

Waarom deze profiel loze en feitelijk marginale partij bij de verkiezingen toch 2110 stemmen haalde -en kwart van het totaal- zal altijd wel een raadsel blijven. Maar goed, de grootste. En dus kartrekker voor de formatie. Gerritsen werd aangezocht voor een verkenning. En stuitte op oud zeer van LB jegens de VVD. Waarmee het LB is, die de VVD buiten de coalitie houdt. De rest had geen bezwaar tegen de liberalen.

Maar hoe zat dat nu met dat oud zeer? Voormalig LB wethouder Margriet Wartena deed indertijd haar best, maar lag niet goed bij een deel van de raad. Democratisch Brummen (DB), de afsplitsing van LB, maakte haar het leven zuur. Kinnesinne van oud LB-lijstrekker en dan DB fractievoorzitter Mame Douma zou de aanleiding zijn. Douma had graag op Margriets pluche gezeten. Maar Wartena had meer problemen in de raad. Ze zou de raadleden regelmatig onvolledig inlichten. Ze kreeg in januari 2019 daarvoor een motie van afkeuring aan de broek. Die haalde het niet. Maar de indieners waren D66, GroenLinks en DB. De overige fracties, waaronder de VVD waren tegen. Op 20 juni volgt een motie van afkeuring uit onvrede over de wijze waarop Wartena de raad inlicht over het voorgenomen zonneveld in Hall. Ook die haalt het niet. De indieners? Opnieuw D66, GroenLinks en DB. Ook nu was de VVD tegen.

Dan komt Sportkompas om de hoek. Hetzelfde verwijt jegens Wartena zingt rond. Maar nu dreigt een motie van wantrouwen. Wartena wacht die niet af en stapt op. De indieners van de motie van wantrouwen? Weer GroenLinks, D66 en DB en mogelijke steun van de VVD. De eerste drie zaten in de oppositie. De VVD in de coalitie. Dat kan pijn hebben gedaan.

Een nieuwe coalitie is na het vertrek van Wartena nodig. Daarbij wordt de coalitiepartij VVD overboord gekiept. GroenLinks, PvdA, CDA en d66 vinden elkaar. De VVD wordt verweten dat de fractieleden te kritisch zijn jegens het college. Zoals het steunen van een eventuele motie van wantrouwen tegen Wartena? Iets wat de VVD onzin vindt. Het is juist een bewijs dat de fractie goed functioneert binnen een duaal stelsel, waarbij de raad de taak heeft het college kritisch te controleren, stelt de fractie.

Het gebeurde allemaal niet gisteren. We zijn 2,5 jaar verder. Opnieuw de vraag: welk oud zeer? En moet dat dan na 2,5 jaar nog een rol spelen? En indien het antwoord ‘ja’ is, dan zou de pijn toch eerder tussen LB en GroenLinks/D66 moeten zitten. Of speelt er iets anders? Gerritsen meent dat er vier fulltime wethouders moeten komen. Nu zijn het er vier, die samen 3,0 fte invullen. De meeste gemeenten met een omvang van ruim 20.000 inwoners kunnen uit de voeten kunnen met twee tot drie fulltime wethouders. De raad vond in 2019 dat Brummen het daar ook mee zou moeten doen. De financiële positie was belabberd en ook elders in het gemeentehuis moest de broekriem worden aangehaald. Maar bij de nieuwe coalitie ging men om partij politieke redenen toch voor vier.

Nu zijn er weer vier partijen kandidaat voor de coalitie. Opportunistisch gedacht: misschien toch wel weer fijn als elke partij weer een wethouder kan leveren. Is ook goed voor de bestuurskracht van Brummen, zo heet het. Maar het kost wel geld. En daar zou rekenmeester VVD wel eens op tegen kunnen zijn. Dus daarom maar niet in de coalitie?

Het blijft mistig. Gerritsen zegt dat de samenstelling van de nieuwe coalitie recht doet aan de uitslag. Maar de VVD, de tweede partij met vier zetels, groter dan GroenLinks, PvdA en D66, mag niet meedoen. Gerritsen sluit zijn advies af met: “Ik adviseer een open politieke cultuur, waarbij partijen die niet in het college vertegenwoordigd zijn hun inbreng kunnen hebben in het beleid.” Dus zeg maar: “VVD, we moeten je niet, maar speel je gezellig mee?”