Laatste, onbekende oorlogsslachtoffer Brummen herdacht

EERBEEK - Maria Lucia Muller-van Geuns heette ze. Maar haar naam ging nagenoeg teloor onder het stof van de historie. Marianne van Zadelhoff uit Eerbeek vond dat vreemd. Want de Brummense oorlogsslachtoffers worden jaarlijks herdacht. Alleen Maria niet. Terwijl zij op 15 april 1945, één dag voor de bevrijding van Eerbeek en Hall, om het leven kwam toen de Duitsers de Hallse brug opbliezen. Marianne van Zadelhoff besloot haar historie op te schrijven. En hoopt dat de vrouw voortaan ook herdacht wordt.

Maria van Geuns wordt op 2 maart 1874 geboren in Pekalongan, een belangrijke havenstad op Midden Java. Als 20-jarige treedt ze in het huwelijk met haar 33-jarige oom Hugo Emilius Muller. Het stel trouwt in Arnhem, maar vestigt zich daarna weer op de Palembangse Bovenlanden in Zuid-Sumatra. Ze krijgen vier dochters. Omstreeks 1905 verhuist de familie permanent naar Nederland en woont onder meer in Den Haag aan de Laan van Meerdervoort.

Marianne van Zadelhoff: “Mevrouw Muller richtte in 1911 de Eerste Nederlandsche Meisjes Gezellen Vereeniging op, een padvindstersvereniging, die vaak kampeerde op Coldenhove. Het beviel hen daar wel, want in 1919 kocht de familie op Coldenhove een stuk heidegrond van anderhalve hectare van boswachter G. Elbertsen. Dat was mijn opa. Zodoende ben ik ook geïnteresseerd geraakt in dit verhaal.”

Ze bouwen er een vakantiewoning. Hugo doopt het verblijf ‘Het Spreeuwennest’ vanwege het drukke ‘gekwetter’ van zijn echtgenote en zijn 4 dochters. Maar het tij keert voor de gefortuneerde familie. Hugo heeft belegd in Duitse marken. Duitsland heeft de oorlogsinspanningen in de eerste Wereldoorlog met geleend geld gefinancierd en komt na verslagen te zijn in grote financiële problemen. Bovendien eisen de winnende landen herstelbetalingen. Hyperinflatie is het gevolg. De mark is niets meer waard. Hugo verliest al zijn vermogen.

Marianne van Zadelhoff: “Ze besloten daarom permanent te gaan wonen in de vakantiewoning. Ze waren er ondanks de armoede en het vroege overlijden van een van de dochters gelukkig. Maar in 1943 overleed Hugo op 82-jarige leeftijd. Het waren zware tijden voor het gezin.”

Maar het leed is nog niet geleden. In het voorjaar van 1945 wordt hun huis gevorderd door de Duitsers. De familie wordt op een kar weggebracht naar Het Hallse Hul. (het huidige Nivonhuis). Naar het verluidt verzucht Moeder Muller bij het wegrijden ‘Oh lief Spreeuwennest, zal ik je ooit nog weerzien?’”

Dan is het 15 april 1945. Als de Duitsers de Hallse brug opblazen is Maria vlakbij. Ze wordt, 71 jaar oud, dodelijk getroffen door een rondvliegend projectiel. De twee oudste dochters, Lucy en Anneke Muller keren na de oorlog terug naar het Spreeuwennest en blijven er hun hele leven wonen.

Marianne van Zadelhoff: “Misschien kwam het door de hectiek van die laatste oorlogsdagen, dat ze nooit als slachtoffer is genoteerd. Maar feit is dat haar naam tijdens de 4 mei herdenking nooit wordt genoemd. Ze staat evenmin vermeld op de plaquette bij de Oude of St.Pancratiuskerk te Brummen met de namen van door oorlogsgeweld omgekomen Brummenaren. Het is welbeschouwd onbegrijpelijk dat ze is vergeten. Door haar te herdenken op 4 mei zouden wij deze onfortuinlijke vrouw de eerbied geven die haar toekomt.” Inmiddels heeft de burgemeester toegezegd haar toe te zullen voegen aan de lijst van slachtoffers.

Het door Marianne van Zadelhoff opgetekende verhaal is gepubliceerd in het blad van de Historische Vereniging De Marke. Martine de Klein, de huidige eigenaresse van het Spreeuwennest, en onderzoeker Joop Zengerink, leverden waardevolle input voor het verhaal.